Тарихы
Жосалы минералды сулары туралы алғашқы мәліметтер 19 ғасырдың жиырмасыншы жылдарына жатады. Жергілікті халық оларды Әулиебұлақ бұлағынан ("Қаиетті кілт") емдеу мақсатында пайдаланған. Көздің минералды суларының емдік әсерінің алғашқы клиникалық апробациясын 1830 ж. округтік дәрігер С. А. Яроцкий анемияны, асқазан және тері ауруларын емдеу үшін өткізді. Жосалы минералды көзінің бальнеологиялық құндылығын Орталық Қазақстанның басқа да зерттеушілері атап өткен.
1960 жылы бұлақтың маңында орташа масштабты гидрогеологиялық түсіруді жүргізу (В. М. Сосунов) кезінде бұлақтың маңында тереңдігі 50 м. ұңғыма өтті, ол 100 мг/л шамасында екі валентті темірі бар арынды минералды суларды ашты.
Жосалы темір суларының емдік қасиеттерін зерттеуді ұзақ уақыт (1957 ж. бастап) Қарағанды мемлекеттік медициналық институты (П. М. Поспелов және т. б.) жүргізеді.
196З-1971 жылдар аралығында Орталық Қазақстан геологиялық басқармасы Жосалы кен орнына егжей-тегжейлі барлау және болашақ шипажайдың шаруашылық ауыз сумен жабдықтау көздерін іздестіру жұмыстарын жүргізді.
1968 жылы КСРО ҚМК-да құрамында 50-100 мг/л екі валентті темірі бар 254 м3/тәу болатын В + С1 санаттары бойынша минералды сулардың пайдалану қоры бекітілді.
1979 жылдан бастап Қарағанды ГРЭ кен орнының алаңында геофизикалық әдістермен кешенде егжей-тегжейлі іздестіру жұмыстарын жүргізеді. Жүргізілетін жұмыстардың негізгі міндеті кен орнының генезисі, гидродинамикалық схема және флангтар есебінен гидроминералды базаны кеңейту мүмкіндігін нақтылау болып табылады. Іздеу барысында тұщы су есебінен минералды суды сұйылту үшін пайдалану ұңғымасын кен орнының ортасына ауыстыру бойынша ұсыныстар берілді.
Географиялық орналасуы
«Жосалы» шипажайы Қарағанды қаласынан 130 км қашықтықта Қарқаралы қорық аймағының көркем жерінде орналасқан. Мұндағы ауа саф таза. Бұл «Жосалы» шипажайында дала және орман аймақтарының үйлесуімен түсіндіріледі. Орманды алқапта өсетін қайың, көктерек және қарағай ағаштарынан бөлінетін таза ауа адам ағзасы үшін өте пайдалы. Шипажай аумағында бірегей емдік қасиеттері бар тамаша тоған орналасқан. Көлдің тұщы суы минералды көздермен толықтырылатындықтан, денсаулық үшін пайдасы орасан зор.
Кен орны ауданының климаты Қараарал метеостанциясының деректері бойынша күрт континентальды. Жаз құрғақ және ыстық, қысы суық, тұрақты қар жамылғысы бар. Шілдеде ауа температурасы жекелеген жылдарда 40-460С жетеді, қыста (қаңтар айында) ол 40-450С дейін төмендейді. Орташа жылдық температура + 1,60С тең. Орташа тәуліктік температураның 00С арқылы терістен оңға ауысуы 12-14 сәуірде басталады. Бір жылдағы ауа температурасы 00С жоғары жылы күн саны 190 күнге жетеді, оң температура сомасы 20000С құрайды. Жауын-шашынның көп жылдық орташа мөлшері 293 мм құрайды, бірақ жекелеген ылғалды жылдары олардың саны 400-450 мм жетеді.
Тиімді жауын-шашын мөлшері -110 мм. Жауын-шашынның көп бөлігі (80%-ға дейін) жылдың жаз мезгілінде түседі; жазғы жауын-шашын көбінесе нөсер сипатында болады. Тұрақты қар жамылғысы қараша айында пайда болады және сәуір айының ортасында түседі. Қар жамылғысының ең үлкен биіктігі ақпан-наурыз айларында байқалады және 26 см-ге жетеді, ал орманды ойықтар мен жарықшақтарда қар жамылғысының биіктігі 1 м-ге дейін жетіп, одан да асып түсуі ықтимал. Ең жоғары абсолюттік ылғалдылық жазда, булану мен жауын-шашынның мөлшері ең жоғары болғанда белгіленеді. Ылғалдылықтың ең жоғары тапшылығы тамыз айында байқалады және 12,2 мбар тең. Жел бағыты оңтүстік-батыс, желдің орташа жылдамдығы 3,8-4,6 м/с.